Kraljica salse, Celia Cruz
Salsa je danas ples koji se može čuti i uz čiju muziku se može plesati i izvan granica Kube i Latino Amerike. Veliku zaslugu za širenje popularnosti ovog plesa i muzike imala je legendarna pjevačica, Celia Cruz. Zato svim ljubiteljima kubanske muzike, salse i plesa posvećujemo ovaj post.
Legendarna pjevačica, rođena Ursula Hilaria Celia de la Caridad Cruz Alfonso, odrasla je u naselju Santos Suarez kao jedna od četvoro braće i sestara i počela je da pjeva jako mlada. Ima anegdota da se još kao beba budila noću “pjevajući” na šta je njena majka rekla da će ovo djete raditi noću i vjerovatno pjevati. Pošto je bila najstarije djete pjevala je da bi uspavala braću i sestre, dok bi se komšije i lokalno stanovništvo skupljalo ispod prozora da je sluša. Kao mlada djevojka, nastupala je po gradu sa lokalnim bendom El Boton de Oro (Zlatno dugme) kada ju je njena rođaka prijavila na takmičenje za lokalnu radio stanicu "Hora del te" (čas čaja) gde je osvojila svoju prvu nagradu za pjevanje. To je bio i prvi put da je koristila mikrofon.
Od tada, Cruz je bila veoma tražena na radio stanicama širom grada i imala je vremena za takmičenja tokom vikenda, kada bi pobijedila na skoro svakom takmičenju na koje se prijavila. Ali iako je njena karijera izgledala obećavajuće, njen otac Simon Cruz, nije bio očaran izborom profesije svoje kćerke. Iako je u početku krenula putem koji je više volio njen otac, da postane učiteljica, ipak je odustala od toga i upisala Nacionalni muzički konzervatorijum u Havani 1947.
Iako se Cruz proslavljala kao rezervna pjevačica u nekoliko bendova, pravog izbijanja u svijet poznatih je došlo kada je La Sonora Matancera, popularni orkestar na Kubi, 1950-te iznenada zatrebao pjevačicu. Cruz je potpisala ugovor, a uspjeh benda doveo je i nju do slave, ali vrlo malo toga će biti poznato i viđeno na njenoj voljenoj Kubi.
Pjevačica je uživala u uspijehu u rodnoj zemlji 1950-ih godina, a bend je puno putovao po Sjevernoj i Centralnoj Americi. Sve se promijenilo sa kubanskom revolucijom kada je Fidel Castro došao na vlast dok su Cruz i Sonora Matancera bili u Meksiku na turneji. Nekoliko članova benda je odlučilo da se uputi u SAD umjesto da se vrati kući.
Cruz se od početka revolucije nije slagala sa novom vlašću i po dolasku u SAD je uzela američko državljanstvo, 1961-ve godine. Vlast na Kubi je zauvijek zabranila njen povratak u zemlju. Nije joj bilo dozvoljeno da dođe ni na sahranu svojim roditeljima.
Život u novoj sredini u početku nije bio lak i tek kada se spojila sa bendom koji je vodio poznati Tito Puente, nova karijera i to internacionalna je počela. Njen uticaj na slavu benda kao i nje same je bio nepogrešiv i tako je postala poznata kao „kraljica salse“, žanra koji se počeo razvijati 1970-ih, inspirisan kubanskom i afro-latino muzikom. Njen uticaj kao Afro-Latine učinio ju je jednom od najvidljivijih crnkinja u latino muzici. Cruz je prihvatila svoj identitet i često je nosila kostime i odjeću inspirisanu njenim afričkim korijenima. Njena muzika je takođe prožeta ritmovima i bubnjevima afričke muzike.
Njena često izgovorena fraza “Azucar”, što znaci šećer, počela je od načina na koji je voljela da pije svoju kafu - lijepu i slatku. Mnogi su takođe pripisali njene česte uzvike te riječi vapajima svih Afro-Latinose na Kubi i Karibima koji su bili prisiljeni da budu robovi na farmama šećerne trske.
Cruz je umrla u julu 2003-će godine u svojoj kući u New Jersey godinu dana nakon što joj je dijagnosticiran agresivan tumor na mozgu. Sahranjena sa torbicom u kojoj je bila zemlja koju je pokupila tokom svog jedinog povratka na Kubu 1990-te godine, kada su je zamolili da nastupi u američkoj pomorskoj bazi Guantanamo Bay. Iako više nikada nije kročila na kubansko zemljište, dio njene voljene zemlje zauvijek počiva sa njom.